Onze rommelige kalender

Als je goed naar onze kalender kijkt, naar de maanden van het jaar, dan zie je dat het eigenlijk maar een rommeltje is. Het aantal maanden past prima in het dozijn-stelsel, wat van oudsher is gebruikt. Zo zijn er 12 maanden in een jaar en 2 keer 12 uur in een dag. Maar kijk je wat verder dan valt goed op dat het maar een rommeltje is met de namen van de maanden:
- Januari is vernoemd naar de Romeins god Janus;
- Februari naar de Romeins/Etruskische god Februus;
- Maart naar de Romeinse god Mars;
- April staat voor aperire (Latijns voor openen);
- Mei naar de Griekse godin Maia;
- Juni naar de Romeinse godin Juno;
- Juli naar de Romeinse veldheer Julius Caesar;
- Augustus naar de Romeinse keizer Caesar Augustus;
- September is Latijn voor de 7e maand (!);
- Oktober is Latijn voor de 8e maand (!);
- November is Latijn voor de 9e maand (!) en
- December is Latijn voor de 10e maand (!).

Van oudsher waren de maanden gebaseerd op de tijd tussen twee dagen met volle maan.
Maand is zelfs afgeleid van maan.
Maar een maan-maand duurt 29,5 dagen. Daarmee kom je niet uit als je een degelijke kalender wilt hebben.
Men is daarom uiteindelijk afgestapt van het idee van een maan-maand.

                                                Paus Greogorius XIII

Onze huidige Gregoriaanse kalender is pas in 1582 ingevoerd.
Niet-katholieke landen hadden er soms wat moeite mee. Opvallend is dat in de Nederlandse staten Holland, Zeeland, Limburg en Brabant de kalender direct werd ingevoerd. In de overige delen pas in 1700 (1701).
In Engeland gebeurde dit pas in 1752, in Japan in 1893 en in Rusland in 1918. De laatste landen die overgingen op de nieuwe kalender ware Griekenland (1924) en Turkije (1928).
Voor deze kalender werd de Juliaanse kalender gebruikt, deze is nog steeds in gebruik in de Grieks-orthodoxe kerk. De kalender loopt 13 dagen achter op de Gregoriaanse. Daarom is het niet verwonderlijk dat Kerstfeest in Rusland op 7 Januari wordt gevierd.

                                                   Julius Ceasar

De Juliaanse kalender stamt uit het jaar 45 voor onze jaartelling en is ingevoerd door Julius Caesar. Ook deze kalender kende al een schrikkeljaar en is op zijn beurt gebaseerd op de Egyptische kalender.
De Romeinen hadden hiervoor een andere kalender, die 355 dagen lang was. Eens in de zoveel jaar werd een schrikkelmaand (Intercalaris) toegepast van 22 of 23 dagen. Dit was een beetje een rommeltje en al gauw liep de kalender flink achter op het zonnejaar. Maar van betekenis is dat het kalenderjaar begon op 1 Maart. In dat kalenderjaar was September dus inderdaad de 7e maand, Oktober de 8e, November de 9e en December de 10e maand.

                                                  Keizer Augustus

In de Juliaanse kalender werden de oude namen gehandhaafd, maar begon het jaar 2 maanden eerder.
De Gregoriaanse kalender was niet veel meer dan een correctie op de Juliaanse, met name in het aantal schrikkeljaren. En Augustus kreeg 31 dagen terwijl Februari werd teruggebracht tot maximaal 29 dagen (in een schrikkeljaar), maar normaal 28.
Er bestaat een fabeltje dat de maand Augustus 31 dagen kreeg, omdat Keizer Augustus niet wilde onderdoen voor Julius Caesar. (Juli heeft ook 31 dagen.) Dit is grote onzin, maar het heeft wel in de alom gerespecteerde Encyclopedia Brittannica gestaan en je kan het nog steeds vinden in artikelen op internet.

                                                  De Griekse Godin Maia (Bartholemeus Spranger)

De maand Juli heette in de Romeinse kalender Quintilis (5e maand) en Augustus Sextilis (6e maand). Ze zijn als eerbetoon van naam veranderd.
Waarom in onze kalender de naam van een Griekse godin wordt gebruikt om een maand aan te duiden is me nog steeds niet duidelijk. De Romeinen hadden genoeg goden voorhanden om namen te vinden. Venus lijkt me wat dat betreft logischer. Ik kan geen goede reden vinden. Ik houd me aanbevolen voor suggesties!

(Met dank aan Wikipedia en de Encyclopedia Brittanica.)
========================================

Hop Houses

In het zuid-westen van Engeland (Kent) viel me op dat er op sommige boerderijen vreemdsoortige bouwsels waren te zien.
Het bleken Hop Houses ofwel Oast Houses of ook wel Hop Kiln te zijn. In deze gebouwen wordt de hop gedroogd. Hop is tegenwoordig een belangrijk ingredient voor het bereiden van bier.

                                         Hop Houses

De gebouwen bestaan uit drie verdiepingen. Op de eerste verdieping wordt gestookt. Het houtvuur of kolenvuur wordt kiln genoemd. De verdiepingen erboven zijn droogvloeren. De vloeren zijn vrij dun, zodat ze de warmte van de kiln gemakkelijk doorlaten. Na het drogen wordt de hop afgekoeld voordat het naar de brouwerij gaat. De warmte en de damp in de gebouwen kan ontsnappen door de cowls (in het Nederlands monnikspijen, vanwege de vorm). Deze cowls draaien met de wind mee.

                                         Het stoken van de kiln

De hop komt oorspronkelijk uit China; er is in documenten sprake van hop-landerijen die Karel de Grote erfde van zijn vader Pepijn III. Maar echte documentatie over het gebruik van hop voor het bereiden van bier stamt uit de 11e eeuw. Voor die tijd werd gebruik gemaakt van allerlei kruiden: paardenbloem, kliswortel, goudsbloem, hondsdraf en hei. Later werd het gebruik van gruit algemeen. (Denk aan de familienaam De Gruyter!)
En dit werd uiteindelijk verdrongen door de hop. De reden was eigenlijk dat er belasting werd geheven over gruit.

                                          Hop Houses in een oude tekening

Hop werd voor het eerst op grote schaal in Duitsland gebruikt, gevolgd door Nederland. Engeland importeerde hop vanuit Nederland totdat men overging tot het zelf verbouwen van het kruid.Het ging allemaal niet zonder slag of stoot. Autoriteiten bestempelden in de 15e eeuw hop als een gevaarlijk kruid. Zo werd het in bezit hebben of gebruiken van hop in 1471 in Norwich verboden.

                                          Scuppet

In de 16e eeuw werd het verbouwen van hop in Engeland geintroduceerd door Nederlandse boeren. Daarom is het niet verwondelijk dat er nogal wat woorden van Nederlandse herkomst in de hopwereld te vinden zijn. Ik geef een paar voorbeelden:
Oast is eigenlijk afkomstig uit het Nederlands: "eest".
De houten spade aan een lange steel heet in Engeland een Scuppet: duidelijk zeer verwant aan het woord "schop".

                                          Hop

Het gaat te ver om hier over soorten hop en over bierbrouwen uit te gaan weiden.
=======================================================

Seahenge

Naast het busstation in King's Lynn staat een alleraardigst museum. Een groot deel van het museum is sinds 2008 gewijd aan de vondst van Seahenge.

                                          Deel van het busstation van King's Lynn, met links het museum

In de lente van 1998 vond amateur-archeoloog John Lorimer aan het strand bij Holme-next-the-Sea een pijlpunt uit de Bronstijd terwijl hij met zijn broer garnalen aan het vangen was. Hij besloot om er nog eens naar terug te gaan en ontdekte een boomstronk bij laag water. Hij nam contact op met professionals van het Castle Museum in Norwich. De experts dachten eerst te doen te hebben met een visfuik uit de Anglo-Saksische periode, maar al snel werd duidelijk dat het om iets heel anders ging.

                                          Locatie van de vondst

Het bleek een cirkel van boomstammen te zijn met een omgekeerde boomstronk in het midden.
Er werd besloten om het hele geval uit de zee te halen en ergens op een betere plek te conserveren.
Dit leidde tot hevige protesten van hedendaagse druiden en andere paganisten. Ook de pers verwachtte dat dit oeroude heiligdom zou blijven waar het was. De archeologen wonnen een rechtszaak die werd aangespannen door de tegenstanders van de opgraving. Deze was al moeilijk genoeg vanwege de ligging. Alleen met eb kon er gewerkt worden. Maar het karwei is uiteindelijk in de herfst van 1999 geklaard.
Maar de tegenstanders hebben tot op het laatst geprobeerd om het werk te stoppen. Zo probeerde een demonstrante zich op de laatste stronk te werpen die werd weggehaald.

Conservering is verricht door medewerkers van de Universiteit van Cambridge en van de archeologen in Portsmouth, die het beroemde schip "the Mary Rose" hebben geborgen.

                                          De vondst bij zeer laag water

Een paar honderd meter naar het oosten is later bijna net zo'n cirkel gevonden. Maar deze keer is besloten om de ring daar te laten. Volgens mij was de voornaamste reden een financiele: de opgraving van de eerste ring heeft zo'n half miljoen pond sterling gekost. Het vermoeden bestaat dat de twee ringen bij elkaar hoorden en een rituele betekenis hadden.

De wetenschappers hebben kunnen vaststellen dat de boomstammen stammen uit 2049 voor het begin van onze jaartelling. Het gaat dus om een vondst uit de Bronstijd.
Andere vondsten voeden de theorie dat het hier gaat om de begraafplaats van een belangrijk man. Het zal dan gaan om een druide of een koning. Het lijk van de betreffende persoon moet op de omgekeerde boomstronk zijn geplaatst en aldaar "teruggegeven" aan de natuur. Vogels, insecten en andere dieren en uiteraard de elementen hadden vrij spel. Uiteraard lag het heiligdom op het land; de stijging van de zeespiegel heeft het aan het zicht ontnomen.

Veel weten we niet over de mensen die dit bouwsel hebben gecreeerd. Het moet een immens werk zijn geweest zonder de hulpmiddelen waarover we tegenwoordig beschikken.

                                          Zo moet het heiligdom eruit hebben gezien

                                          Een bezoeker van het museum naast de stronk

Al met al een intrigerend overblijfsel uit de oudheid. Zelf moet ik denken aan de zogenaamde veenlijken, die in Engeland en het vasteland van Europa zijn gevonden. In Engeland ging het om mensenoffers, om afgezette koningen uit de tijd voor de Bronstijd. Deze vorsten werden door de stam gekozen, of aangewezen en werden geacht om contact te hebben met de natuurgoden. Zij moesten er voor zorgen dat de oogsten goed waren en het vee goed groeide. In tijden van tegenspoed werden deze vorsten op gruwelijke wijze om het leven gebracht. Met stokken en bijlen werd op hun ingehakt en de rituele moord werd voltooid met verwurging. Het lijk werd daarna in het moeras geworpen, terug in de schoot van Moeder Aarde.
Het lijkt me dat er in gebieden waar geen moerassen zijn, de mensenoffers op een andere manier terugegeven werden aan de Natuur. En dit opbaren op een boomstronk is er dan een van.
==============================================